memento pamiętajparco, -erę, peperci (: dat...
Pokaż mi serce nie opętane zwodniczymi marzeniami, a pokażę ci człowieka szczęśliwego.
) oszczędzaćsubiecti, -orum poddani
debello, -arę, -avi, -atum walczyć do końca,
pokonać
superbus, -a, -um wyniosły, hardy (ang. su-
perb,/r. superbe^
finitimus. -a, -urn pograniczny, sąsiedni
Carthaginienses, -ium K.artagińczycy
Pimicus, -a, -um punicki
dimico. -arę, -avi, -atum walczyć, potykać się
Hispania, -ae Hiszpania
Oceanus, -i Ocean Atlantycki
Africa, -ae Afryka
Pergameni, -orum Pergameńczycy
adiungo, -erę, -iunxi. -iunctum (z dat.) przyłą-
czyć
Ablativus absolutus
Jest to połączenie ablatiwów rzeczownika (lub zaimka, liczebnika) oraz
imiesłowu w funkcji przydawki, które zastępuje zdanie podrzędne okoliczni-
kowe czasu, przyczyny, warunku, przyzwolenia w ten sposób, że podmiot
tych zdań występuje w ablatiwie, a orzeczenie wyrażone jest przez imiesłów
(lub rzeczownik, przymiotnik w roli participium) użyty również w ablatiwie,
np.:
Troia expugnata Aeneas in Italiam venit.
(Kiedy Troja została zdobyta, Eneasz przybył do Italii.)
25
Magistro intrante discipuli surgunt.
(Kiedy nauczyciel wchodzi, uczniowie stają.)
Ablativus absolutus można tłumaczyć przez:
a. zdanie podrzędne czasowe, przyczynowe, warunkowe, przyzwolone
np.: Te ronienie gaudeo. (Cieszę się, kiedy przychodzisz / ponieważ przycho.
dzisz / jeżeli przychodzisz).
b. imiesłów czynny lub bierny, np.: Troia expugnata Graeci domun
veneruni. (Zdobywszy Troję Grecy wrócili do domu.) ;
c. zwroty przyimkowe, np.: Po zdobyciu Troi Grecy wrócili do donn
d. zdanie współrzędnie złożone, np.: Grecy zdobyli Troję i wrócili d
domu. i,
YIM
Participium praesentis a c tivi wyraża czynność równoczesną z czynno
cią orzeczenia, participium perfecti passivi — czynność uprzedniąyZi
miast participium mogą wystąpić w tej konstrukcji rzeczowniki oznaczająi
urząd, wiek, osobę działającą, np.: Cicerone consule (za konsulatu Cycerona
me puero (kiedy byłem chłopcem); a także przymiotniki, np.: Cicerone viv
(za życia Cycerona), mvitd Minerva (wbrew woli Minerwy / gdy Minerwaj
niechętna).
XVII
secessio, -onis / ustąpienie, odejście, secesja
plebs. -is/lud Ifr. p\cbe)
Sacer mons Święta Góra, wzgórze w odległoś-
ci 4 l 2 km na pn. wsch. od Rzymu
exigo, -erę, -egi, -actum wypędzić, przepędzić.
wykonać
Volsci, -orum WolskowieJud w południowym
Lacjum. prowadził z Rzymianami liczne
wojny.
supero, -arę, -avi, -atum mieć przewagę, zwy-
ciężyć
in imperio esse mieć władzę
vasto, -arę, -avi, -atum spustoszyć l ang. waste,
fr. devaster; por. dewastacja, dewastować^
paupertas, -atis/ubóstwo. bieda
aes, aeris n spiż, miedź, brąz, pieniądze
aes alienum dfug
in aes alienum cadere wpaść w długi
exardesco, -erę, -arsi, -arsum zapalić się, gwa
townie wybuchnąć
impotentia, -ae / słabość, brak panowania na
sobą. porywczość
fenerator, -oris / lichwiarz
sertiiiter lii: jak niewolników
in terga saevire bić po grzbiecie
secedo, -erę, -cessi. -cessum ustąpić, odejś
oddalić się
tribunus, -i m trybun, urzędnik w republic
rzymskiej
Spartacus, -i Spartakus, zm. 71 r. p.n.e., wódz
jednego z największych w starożytności
powstań niewolników (73—71), które obję-
ło pd. i śr. Italię, pochodził z Tracji.
Crixus, -i Kriksus, towarzysz Spartakusa
organizowaniu powstania niewolników
Celtae, -arum Celtowie, plemiona zamieszku-
jące zachodnią Europę — Galię
Oenomaus, -i Enomaus, towarzysz Spartaku-
sa w organizowaniu powstania niewolni-
ków
effringo, -erę, -fregi, -fractum wyłamać, rozła-
mać
Lentiiius, -i Lentulus Batiatus. właściciel szko-
ły gladiatorów, w której instruktorem był
Spartakus.
erumpo, -erę, -rupi, -ruptiiin wyłamać się, wy-
paść, uczynić wypad, napaść (por. erupcja^
Capiia, -ae stolica Kampanii, krainy położo-
nej na pd. od Lacjum
ie\illum. -i n sztandar, chorągiew
mille Izob. miliay tysiąc l ang. mi\e,fr. mil;por.
millenium^
complectens, -entis obejmujący, zawierający
libertas, -atis/wolność, niezależność
assequor, assequi, assecutus sum doścignąć.
osiągnąć
sedes, -is / siedzenie, siedziba
iclutjak
beliia. -ae/potwór, dziki zwierz
Vesuvius, -ii Wezuwiusz, wulkan w Kampanii.
który w 79 r. n.e. zasypał trzy miasta: Pom-
peje, Stabie. Herkulanum.
obsideo, -erę, -sedi, -sessum oblegać (ang. ob-
sess,/f. obseder; por. obsesja^
Clodius Glaber, Clodii Glabri Klodiusz Gla-
ber, pretor z 73 r. p.n.e., pierwszy podjął
walkę z powstańcami Spartakusa.
fauces, -ium / gardziel, wąwóz
całus, -a, -um wydrążony, pusty
imus, -a, -um najniższy