resy regionu...
Pokaż mi serce nie opętane zwodniczymi marzeniami, a pokażę ci człowieka szczęśliwego.
"Z perspektywy lat wiadomo, ¿e nie sprawdzi³y siê optymistyczne zapowie-
dzi. Reforma nie przynios³a usprawnienia administracji ani oszczêdnoœci.
Spowodowa³a znaczny upadek dawnych miast powiatowych. Podzielono du¿e
regiony i kreowano ma³e województwa niezdolne do samodzielnej egzystencji.
Znaczne wzburzenie opinii publicznej wywo³a³o wytyczanie granic po-
szczególnych województw; granice te póŸniej wielokrotnie modyfikowano.
466
Reforma majowa z 1975 r. zmieni³a prawo o ustroju s¹dów powszechnych.
Miejsce ich zajê³y s¹dy wojewódzkie i rejonowe. Jednak nie wszystkie miasta
wojewódzkie dysponowa³y lokalami na komitety w, urzêdy
wojewódzkie, komendy milicji, s¹dy, prokuratury itp. Instytucje te lokalizo-
wano w ró¿nych oœrodkach. Zamiast budowaæ domy mieszkalne, szko³y
i szpitale budowano gmachy dla urzêdów. Reforma spowodowa³a os³abienie
samorz¹du, wzrost centralizacji i autokracji.
W 1975 r. podjêto te¿ niezwykle kontrowersyjn¹ dyskusjê na temat
wprowadzenia do konstytucji z 1952 r. poprawek istotnie zmieniaj¹cych ustrój
pañstwa. Wynika³o to z forsowanych przez Bre¿niewa tendencji do unifikacji
pañstw obozu socjalistycznego. Du¿o mówiono i pisano o integracji obozu,
tymczasem Polska w tym wzglêdzie znacznie odstawa³a od pozosta³ych
pañstw. Mia³y one podoh l nazwy, god³a, sztandary, hymny itp. Wszystkie
pañstwa tzw. demokrac i ludowej og³osi³y, ¿e zbudowa³y ju¿ podstawy
socjalizmu i przyst¹pi³y d kszta³towania rozwiniêtego spo³eczeñstwa socjalis-
tycznego. W Polsce deklaracjê tak¹ og³oszono w czasie obrad I Konferencji
PZPR w 1973 r., jednak dot¹d nie znajdowa³a ona potwierdzenia w kon-
stytucji. W Polsce prawie wszystko by³o po staremu. W tej sytuacji w 1975 r.
pod naciskiem zewnêtrznych i wewnêtrznych "przyspieszaczy" podjêto dys-
kusjê na ten temat. ZapowiedŸ zmian przedstawiono w materia³ach na VII
Zjazd PZPR. Og³oszono je w sierpniu 1975 r. Potwierdzi³ je obraduj¹cy
w dniach 8 -12 XII 1975 r. VII Zjazd. "Wspólnota pañstw socjalistycznych
- mówi³ Bre¿niew - to jedno z najwspanialszych dzie³ naszej epoki".
W dniu 19 XII 1975 r. Sejm powo³a³ Komisjê Nadzwyczajn¹ dla
przygotowania projektu ustawy o zmianie Konstytucji PRL. Sk³ada³a siê ona
z 28 osób. Przewodniczy³ jej przewodnicz¹cy Rady Pañstwa prof. dr H.
Jab³oñski. Uchwa³a zobowi¹za³a Komisjê do przedstawienia sejmowi swych
wniosków ju¿ w lutym nastêpnego roku. Tymczasem Rada G³ówna Epi-
skopatu Polski ju¿ 25 XI 1975 r. propozycje zmian oceni³a krytycznie
i wyst¹pi³a przeciw projektowi ustawy. W œlad za tym 59 intelektualistów
przygotowa³o memoria³ skierowany do w³adz, w którym skrytykowano propo-
nowany kierunek zmian i ¿¹dano gwarancji wolnoœci sumienia i praktyk
religijnych. Z inicjatyw¹ wyst¹pili Jan Olszewski i J. Kuroñ. Z trudnoœci¹
zebrano niezbêdne podpisy. Memoria³ ten podpisali m. in. S. Amsterdamski,
S. Barañczak, J. Bierezin, I. Byrska, T. Byrski, A. Drawicz, J. Ficowski, K.
Filipowicz, Z. Herbert, A. Kamieñska, J. Karpiñski, W. Karpiñski, J.
Kielanowski, S. Kisielewski, L. Ko³akowski, J. Kornhauser, M. Król, R.
Krynicki, J. Kuroñ, E. Lipiñski, J. J. Lipski, ks. S. Ma³kowski, J. Mar-
kuszewski, A. Mauersberger, A. Michnik, H. Miko³ajska, J. N. Miller, L.
Moczulski, Z. Mycielski, J. Olszewski, A. Pajdak, K. Pomian, o.J. Sali, W.
Si³a-Nowicki, A. S³onimski, A. Steinsbergowa, J. Stryjkowski, J. J. Szcze-
pañski, A. Szczypiorski, W. Szymborska, A. Zagajewski, ks. Jan Zieja.
467
Memoria³ ten prof. dr E. Lipiñski przekaza³ marsza³kowi sejmu PRL,
prymasowi S. Wyszyñskiemu i redakcjom czasopism. W styczniu szereg innych
osób og³osi³o informacjê o z³o¿eniu swych podpisów pod memoria³em. Na
emigracji solidarnoœæ z autorami memoria³u og³osi³o 78 osób. 9 I 1976 r.
Episkopat polski skierowa³ oficjalne pismo do Komisji Nadzwyczajnej Sejmu.
Pojawi³y siê inne protesty. Komisja Nadzwyczajna Sejmu nie reagowa³a na nie.
23 I 1976 r. uchwali³a ona projekt zmian.
Tymczasem 31 I 1976 r. przekazano jej nowy Memoria³ podpisany przez
101 osób. Znajdowali siê wœród nich: J. Andrzejewski, J. Bocheñski, K.
Brandys, S. Dygat, I. Eichlerówna, J. Hen, M. Jastrun, A. Kijowski, A.
Miêdzyrzecki, W. M³s narski, Z. Mro¿ewski, Z. Najder, A. Œl¹ska, A. Vt'a¿yk,
W. Woroszylski, J. Zagórski. Osobny Memoria³ skierowa³o 25 osób (J.
Rogoziñski, M. Fo³tyn, J. Waldorff i inni). List osobisty wys³a³ gen. M.
Boruta-Spiechowicz. Do H. Jab³oñskiego osobiœcie napisali Hanna Malewska
i Antoni Go³ubiew.