stwierdzamy, że postawy negatywne w II grupie stanowiły 40,8% ogółu postaw...
Pokaż mi serce nie opętane zwodniczymi marzeniami, a pokażę ci człowieka szczęśliwego.
Przeciwnie, postawy pozytywne — zarówno występujące z postawami po-
średnimi — niezdecydowanymi, jak i bez nich ?— były częstsze w grupie II
(39,8% + 4%, tj. postawy, które uległy zmianie z negatywnych na pozytywne,
czyli razem 43,8%), niż w grupie I postaw ogólnych (34,9%).
Stwierdzone częstsze występowanie ogólnych negatywnych postaw wobec
?różnych kategorii inwalidów, aniżeli postaw negatywnych wobec konkretnych
inwalidów, z którymi dane osoby zetknęły się, można by wyjaśnić w ten sposób,
że obawa przed różnymi przykrymi przeżyciami w kontaktach z inwalidami
(przede wszystkim przed widokiem uszkodzonego ciała i przed trudnościami we
własnym działaniu), jest zjawiskiem powszechnym i wpływa na powstanie ogól-
nych negatywnych postaw wobec różnych kategorii inwalidów, natomiast
w zetknięciu się z inwalidami okazuje się, że w wielu wypadkach osoby te nie
doznają przykrych uczuć wcale lub tylko na początku kontaktu, co oczywiście
dodatnio wpływa na ogólne postawy. Nie rozprasza to jednak wszystkich obaw.
Porównując częstość występowania przykrych przeżyć, zaliczonych do po-
szczególnych grup, w stosunku do ogółu przykrych przeżyć w przypadkach
występowania postaw negatywnych wobec poszczególnych inwalidów, z któ-
rymi zetknęły się o.b. (por. str. 62) z częstością antycypowanych przykrych
przeżyć przy istnieniu ogólnych postaw negatywnych (patrz, tabela XX) można
stwierdzić, że w podobny sposób zmniejszała się częstość ich występowania od
grupy I przeżyć do V. Przykre przeżycia wywoływane wyglądem i zachowa-
niem się inwalidów (głównie widokiem kalectwa), częściej występowały
w zetknięciu się z poszczególnymi inwalidami (60,8%), aniżeli były antycy-
powane w odniesieniu do kontaktów z inwalidami w ogóle (44,5%).
Natomiast częstość występowania antycypacji przykrych przeżyć i trudności
?w działaniu w kontakcie z inwalidami była dwukrotnie większa (27%) w przy-
123
Tabela XX
Przykre przeżycia, które o.b. kojarzyły z inwalidami, równocześnie obawiając się ich
i których chciały uniknąć przez unikanie inwalidów
Antycypowane przykre przeżycia Grupa I II III IV V Razem: Liczba
przy-
padków 61 32 37 3 4 137 %> 44,5 23,4 27,0 2,2 2,9 100°/o Objaśnienie: Antycypowane przykre przeżycia:
I •—? wywoływane wyglądem i zachowaniem się inwalidy,
II — wywoływane wyobrażeniami i myślami o skutkach kalectwa,
III — wywoływane utrudnieniem w działaniu o.b. w kontakcie z inwalidami,
IV — wywoływane zachowaniem się innych osób w związku z kontaktem z inwa-
lidami,
V — obawa przed doznaniem podobnego kalectwa.
padkach istnienia ogólnych negatywnych postaw aniżeli wobec konkretnych
inwalidów (11,8%). Osoby badane obawiały się przede wszystkim wystąpienia
poczucia skrępowania i zakłopotania wywołanego niewiedzą, jak należy się
wobec inwalidów zachować, przykrego uczucia wywoływanego koniecznością
dostosowywania się do inwalidów i udzielania im pomocy, odczuwanej przez
daną osobę jako uciążliwą, a nawet poczucia bezsilności.
Wydaje się, iż spowodowane jest to tym, że bez konfrontacji swoich ne-
gatywnych przekonań i wyobrażeń o inwalidach z rzeczywistością ludzie skłon-
ni są, na skutek tych przekonań, oczekiwać i obawiać się więcej trudności, któ-
re mogłyby zaistnieć w kontakcie z inwalidami, aniżeli to ma miejsce w ze-
tknięciu się z nimi.
Przykre przeżycia w kontaktach z inwalidami, wywołane wyobrażeniami
i myślami o nich i skutkach ich kalectwa oraz antycypacja tego rodzaju prze-
żyć, występowała z podobną częstością (21,6% i 23,4%).
Spośród 50 osób badanych, jedynie 2 osoby twierdziły, że nie obawiają
się żadnych przykrych przeżyć, jakich mogłyby ewentualnie doznać w kon-
takcie z inwalidami, a dominującą ich postawą było współczucie dla nich i chęć
pomocy. Wszystkie inne osoby, antycypujące różne przykre przeżycia, oba-
wiały się ich. W związku z tym akceptacja kontaktów z różnymi kategoriami
inwalidów następowała tylko przy spełnieniu szeregu warunków, z których
na pierwsze miejsce 81,7% osób badanych wysuwało warunek najbardziej
ogólny — braku przykrych przeżyć.
Inaczej przedstawiała się ta sprawa w bezpośrednich kontaktach z inwa-
lidami. W 28,3% przypadków, w których o. b. stykały się z inwalidami, nie
miały one żadnych przykrych przeżyć lub przeżycia takie wystąpiły tylko
na początku kontaktu, a potem zniknęły, zaś w 10,4% kontaktów były równo-
ważone przez różne pozytywne wartości samych inwalidów lub kontaktu z ni-
mi (we wszystkich tych przypadkach pojawiała się postawa pozytywna wobec
tych inwalidów — por. rozdz. VI).
W wielokrotnych kontaktach z inwalidami (z wyłączeniem kontaktów je-
dnorazowych i kilkakrotnych) przykre przeżycia występowały jeszcze rza-
dziej — w 41,6% przypadków brak było przykrych przeżyć — jak twierdziły
osoby badane — lub występowały one tylko na początku kontaktu, w 13,3%
przypadków przykre przeżycia były równoważone pozytywnymi wartościami.,
124