wysłała swoich specjalistów i udzieliła pomocy gospodarczej...
Pokaż mi serce nie opętane zwodniczymi marzeniami, a pokażę ci człowieka szczęśliwego.
Przywódcy ZSRR uznali, że Kuba stanowi ważny przyczółek w ich polityce
rewolucjonizowania Ameryki Łacińskiej i udzielili jej znacznej pomocy w zakupie
produkowanych przez nią towarów. Udzielono jej bezpośrednich pożyczek. W tej
sytuacji rząd Stanów Zjednoczonych uznał, że nowe rządy na Kubie stanowią poważne
zagrożenie nie tylko dla USA, ale dla całego regionu. Przeciw rządowi Kuby podjęto
szereg akcji zmierzających do jego destabilizacji oraz zablokowano wszelką współpracę
gospodarczą z tym krajem. Udzielono też wsparcia emigracyjnym przeciwnikom Castro.
W kwietniu 1961 r. uzbrojeni i przeszkoleni emigranci wspierani logistycznie przez
wywiad USA podjęli bezpośrednią próbę opanowania Kuby i usunięcia reżimu Castro.
Armia licząca 1500 uzbrojonych ludzi wylądowała w Zatoce Świn, ale napotkała dobrze
zorganizowaną obronę i została odparta. Wielu atakujących dostało się do niewoli.
Niepowodzenie tej akcji spowodowało zaostrzenie i tak już trudnych stosunków Kuby z
USA. Castro, by zagwarantować stabilność swych rządów, zaczął zabiegać o pozyskanie
pomocy militarnej ZSRR. Skorzystali z tego politycy ZSRR. Postanowili oni zmontować
na Kubie wyrzutnie rakiet zaopatrzonych w głowice atomowe. Wywiad amerykański
szybko wykrył te prace. Administracja J. F. Kennedy'ego uznała ten fakt za poważne
zagrożenie bezpieczeństwa swego państwa i wyzwanie ze strony ZSRR i komunizmu.
Psychoza wojenna osiągnęła szczyt.
W dniu 22 X 1962 r. prezydent Kennedy ogłosił komunikat informujący o
wykryciu na Kubie radzieckich wyrzutni rakietowych, wzmocnił bazę amerykańską w
Guantanamo i zapowiedział blokadę Kuby. Powszechnie obawiano się wybuchu kolejnej
wojny światowej. Do akcji mediacyjnych włączyli się papież Jan XXIII i sekretarz
generalny ONZ U Thant. Oba mocarstwa powstrzymały się jednak od ostatecznych
kroków. ZSRR zawrócił okręty radzieckie płynące na Kubę i zobowiązał się do usunięcia
wyrzutni rakietowych, a Stany Zjednoczone wycofały swoje rakiety z Turcji, by nie
zagrażały one ZSRR.
Kuba uzyskała gwarancje USA. Pomiędzy Białym Domem i Kremlem
zainstalowano bezpośrednie połączenie tzw. gorącą linię. W ślad za tym w 1963 r.
podpisano porozumienie o ograniczeniu doświadczeń z bronią jądrową. Kryzys kubański
w świecie uznano za porażkę ZSRR, który musiał zrezygnować ze swej polityki wobec
Ameryki Łacińskiej i ograniczyć pomoc dla Kuby do broni konwencjonalnej. Fakt ten
osłabił pozycję Chruszczowa w ZSRR i w międzynarodowym ruchu robotniczym i
doprowadził do jego upadku jesienią 1964 r.
Dyktatura Fidela Castro na Kubie przez wiele lat cieszyła się znacznym poparciem
społeczeństwa Kuby. Amerykanie podejmowali wielokrotnie próby zamordowania
Castro, ale wszystkie skończyły się niepowodzeniem.Blokada USA i ograniczenie
pomocy ZSRR spowodowały jednak, iż zapowiedzi wzrostu ekonomicznego i
podniesienie stopy życiowej Castro nie udało sie zrealizować. Stopniowo poparcie to
malało. Rewolucjoniści kubańscy podejmowali wiele wysiłków, by swoje doświadczenia
przenieść do innych krajów Ameryki Łacińskiej, nie uzyskując w tym zakresie także
większych efektów.
Bliski współpracownik Fidela Castro, Argentyńczyk, lekarz Che Guevara podjął
próbę powtórzenia rewolucji kubańskiej w Afryce (Kongo), Argentynie i w Boliwii,
gdzie 9 X 1967 r. został zamordowany przez oddziały rządowe po wzięciu go do
niewoli. Che Guevara zdobył wielką popularność w kołach rewolucyjnej młodzieży w
skali światowej; w latach sześćdziesiątych stał się jej bożyszczem. Inni rewolucjoniści
kubańscy działali na terenie kolonii portugalskich w Afryce i w innych regionach świata.
Kuba znalazła się w bardzo trudnej sytuacji. Powszechnie uznano ją za wroga
społeczności kapitalistycznej. Stała się synonimem bezwzględnej walki rewolucyjnej i
synonimem zła. Fidela Castro w kołach kapitalistycznych uznano za człowieka bez zasad
moralnych i etycznych; ośmieszano go i kompromitowano. Do 1990 r. Kuba korzystała z
ograniczonej pomocy ekonomicznej ZSRR. Cierpiała na brak masy towarowej i
perspektyw rozwojowych. Fidel wygłaszał długie przemówienia i obiecywał upadek
kapitalizmu w skali globalnej w świecie.
VI. REWOLUCJA SPOŁECZNA I IDEOWO-POLITYCZNA LAT
SZEŚĆDZIESIĄTYCH
1. Eksplozja demograficzna i przemysłowa
Cechą charakterystyczną rozwoju powojennego świata było gwałtowne przyspieszenie
wzrostu liczby mieszkańców. Szczególnie szybko rosła liczba mieszkańców w krajach Azji,
Ameryki i Afryki.
Tabela nr 65
Liczba ludności w świecie w rozbiciu na poszczególne kontynenty w latach 1950-1970
(w milionach)
Lp.
Region
Lata
Przyrost w %
1950
1960
1965
1970
1750-1960
1960-1970
1
Europa
Wschodnia
Południowa
Zachodnia
Północna
392
89
109
122
72
425
97
118
134
76
445
100
123
143
79
462
104
128
149
81
8,4
9,0
8,2
9,8
8,6
8,7
7,2
8,5
11,2
6,2
2
Azja bez ZSRR
Wschodnia
Połudn.-Wsch.
Południowa
Połudn.-Zach.
1355
675
173
450
75
1645
780
219
553
932
1833
852
249
625
107
2056
930
287
716
123
21,4
187,7
26,6
22,9
24,0
25,0
19,2
31,2
29,5
32,2
3
Afryka
Północna
Wschodnia
Centralna
Zachodnia
Południowa
217
51
62
25
64
14
270
65
77
30
80
17
303
75
86
32
90
20
344
87
98
36
101
23
24,4
27,5
24,2
20,0
25,0
28,6
27,8
33,8
27,3
20,0
26,0
27,8
4
Ameryka
Północna
Środkowa
Południowa
328
166
52
110
412
199
68
145
460
214
80
166
513
228
93
190
25,6
19,9
30,8
31,8
23,8
14,6
36,8
31,0
5
Australia
4
6
7
7
8,3
8,8
6
Oceania
8
10
11
12
25,0
20,0
7
ZSRR
180
214
231
243
18,0
13,6
Razem
2485
2982
3289
3635
20,0
21,8
Źródło: Narodonasielenije stran mira. Sprawocznik pod red. prof. B. C. Urłanisa.
Moskwa 1974, tabela 8 na s. 44.
Po II wojnie światowej nastąpiło też przyspieszenie procesów rozwoju
ekonomicznego ośrodków pozaeuropejskich. Już I wojna światowa spowodowała spadek
roli i znaczenia państw europejskich w gospodarce światowej na rzecz Stanów
Zjednoczonych. II wojna światowa proces ten pogłębiła. Obok Stanów Zjednoczonych, na
mapie gospodarczej świata pojawiły się Japonia, Kanada, Korea i inne państwa.
Tabela nr 66
Potencjał ekonomiczny głównych państw kapitalistycznych w 1965 r.
Państwo
Obszar
w tys. km2
Ludność
w mln
Gęstość
zaludnienia*
Produkt
globalny
w mld dol.
Produkt na
1 mieszk.
w dol.
USA
RFN
Wielka Brytania
Francja
Japonia
Włochy
9363,4
248,0
244,0
547,0
97,7
301,2
194,5
59,0
54,5
49,0
102,3
51,5
21
238
224
89
277
171
692
112
99
94
87
57
3558
1905
1813
1900
850
1103
* Gęstość zaludnienia mierzona ilością osób na 1 km2 powierzchni kraju
Udział tych państw w globalnej produkcji przemysłowej ciągle się zmieniał. Było tego