gotowa�, zwi�zanych � konstrukcj� ankiet i kwestionariuszy...

Pokaż mi serce nie opętane zwodniczymi marzeniami, a pokażę ci człowieka szczęśliwego.

Jest to czynpo�� ndtla. Trudno -bowiem by�oby dflkona� w�a�ciwego doboru pyta�; sltlada j�cych si� ne badania ankietowe i kwestionariuszowe, nie znaj�c bli�ej celu zamierzanych bada�. Ankieta czy kwestionariusz nie s� nigdy celem-samym �v: sobie. S� �ci�le podpori�dkowane okre�lonym celom bym. Dlatego cele e ; nale�y poenae dok�adnie, jeszcze przed zasadnicz3�~ni etapami konstruowania ankiet, i kwestionariuszy.
_ .Badania anl~ietowe i kwestionariuszowe mog� mie� r�ae cele. Przede wszystkim dotycz� one informacji o. tym, co my�l�, czuj� i czyni� os~caby badane, jakie reprezentuj� stanowisko. w r�ayrh kwestiach �ycia spo�ecznego, gospodarczego;-- kulturalnego, politycznego ~W przypadku bada- . aia uczni�w mog� odn�~� s~ one m.'in. do ich npvda6e� i zaitztowai`i, L plan�w �yciowych i �ycze�. zawodowych, r�nic typologicznych, donnowych i �mdowis�owych warunk�w �ycia, r�nego rodzaju p~l�d�w i stli
,> - 2~2
,_ c ku, rrowisknap. w sprawie przyja�n; vvspd��ycia, pracy �kbl~tej, wypo zyn
~ mi�o�ci,` ojcayzny itp, postaw nnora�nych, ideowych, �wiatopogl�dowych, ~, �yciowych ~..
Informacje, kt�re zaneraa sil zdoby� podczas-.-bada�; okre�laj� pod�tawowy cel; czyli, wyinaczaj� g��wny problem, jaki pluje si� raawaza�: Problemu tego jednak nie nale�y podpora�c~kofwa~� �wiadomie nneie
- dom .ankietowym lub kwestionariuszowym. We Wsp�cinej metndcslagii bada� .~~nieje wyra�ny priorytet problematyki nad metodyk� bada�.' Zaada ta obowi�zuje szczeg_�lxte w badazuach ankietowych i kwestianariu
- szowych.'Faltt ten. jest zrozumia�y zw�aszcza wtedy, je�li u�wa~n: si� niew�elk� warto�' poznawcz� ankiet i kwestionariuszy. I~�atega te� na badania takie nale�y deeydov~rac si� jedynie w�wczas: ai gdy staxiowi�.o~e wa�ne uzupe�nienie aastosowanych r�wnolegle do innych technik badow
i. cxych; b) gdy inne bardzie j skuteczne metody s� niemo�liwe tio. uwzgl�dnienia z uwagi na z�o�obo�� danego problemu; zbyt wys�lcie k�~ta, potrzeb�' szybkiego wkoz~caenia Bada�, trudno�ci organizacyjne, 'c) : gct~r nale�y obj�� badaxiiamdu�� ilo�� os�b bad�nych, d) gdy potrzebny jest materia�, daj�cy si� �atwo obliczy� statystycznie, e) gdy Zale�y ratam sa�~eg�lnie na osobliwych-opiniach r�b badanych vtr okrꜳonycjx:a~a~u`~tch.
_~ t~-~t-�ru;,a xr i ~ .~.~ ta �nale�y do drugiego etapu konstruowa ' nia anknt i kwestionariuszy. ~e�t to etap integra�aie zvvi�~tany z poprzed nim. `Bowiem im lepiej zosta� dany~groblel~n spre~yaay i uszezeg�o wiony, ty3n du�o �atwiej o w�a�ciwy dob�r- i sformu�owania pyta� ankie towych i kwestionariuszowych. Na przyk�ad zbyt ag�lnikovvo poaawiony problem mo�e nie-tylko utrudni� dalsze czynno�ci -przygotcwa~eie; lecz tak�e wyra�nie je wypaczy�: Mianowicie mo�e sugerowa� dobielanie i formu�owanie zbyt og�lnych pyta�. Jest to r�wnoznaczne ze-stawianiem jrr�ed osobami 'baelanyt~i 'zada�, kt�rych rozwi�za�ie le�y w kompetencji badacza, nil os�b badanych. W sytuacji takiej, bad, przerzuca g��wny ci�ar w�asnej pey na osobyy badane.. Konsekwencje t~g~ s� oczywiste. Zamiast uxasadnionega. naukowo uog�lnienia, na podstawie Iu~nkretnych odpowiedzi na skvnkrei�zow~ne bli�ej- pytania, u~ysk~jen3y ogs5lne twier dzenia, z�~ieax~e ~z og�lnymi, wypowiedziami os�b�~bacianych i -dlatego` po zbawione charakteru. 'v~rnioskgwania; jakim pc~wi~zna lr~gty~rfowa� si� kaz da anali�a naukowi.
r Tak na przyk�ad pyt~.ie,*Czy uwa��sz klas� zawuspoiecZnibn�>�~ -od~acza si� zbyt wielk� s~lnikawo�ci� i wielvznaczno�ei� wyst�pu j�celto w nim xerrninu ;;uspo�ecznienie": St�d te� odpowiedzi uczni�w ita tak postawione pytanie i~fnrmuj� w spos�b nieadekwatny.. Wprnwadzaj� nie
" awi~ad4mie w b��d'badacza. "Uspo�ecznienie" T jak v~spomnisnio ju� e tym w prappadku omar-metody obserwacji - jest � regu�y poj�ciem roz ro~~ym ~c~w. Wymaga przeto uszczeg�owienia
,._ s ~ ~y~ ~:p�t~zes~ne metody bRdafi psyclsotopdez~ci~,op. cit., s. 151 i past.
,:i,... ~~1 '~ i . , '.: ~ ..; ., , ;.: . ..~,-.. ' `.:.. .n ..;_...
._
"'' w postaci odwo�ania �i~ ~lo r�xyeh kategorii pra~ejaw�w zachowa�ia Si�, b�d�cych -ceikami badanego problemu. Uszcxgg�owienie takie nie jest rzecz� �atw�. Wymaga gruntownego zapoznania si� z literatur� p~,~ miotu,: a tak�e przedyskutowania c�an~o problemu' zar�wno z jeg� spe~ clahsta~ni; jak r�wnie� elsobami; kt�re znaj� go tylko od Strony praktycznej. Niekiedy xrawet uwaga niefachourca mo�e okaza� si� cenniejsza n% analiza-nuconego. Dzieje i� tak, poniewa� ,"umys� badacza nastawiony ner, problem �entralny nie dostrzega czasem oczywistych b��d�w, czy najlep~
I~~~ szych rozwi~za� dr�ez$cych go kwestii, kt�re dostrzec mo�e osoba xu- I.: pe�nie niefachowa, dysponuj�ca jedynie zdrowym rozs�dkiem" 7. .
Nienag�� pomoc w formu�owaniu pyta�- ma�e odda� tzw. b a d a n i e
�yi . p i I o t a �~a w e; polegaj�ce na stawianiu najcz�ciej; pyta� otwartych. �, Uzyskazre na n% odpovYiedzi s� podstaw� przygotowania pyta� dla bada� ... ~ i zasadntirzycb; Badaj�cy post�puje w ten spos�b zw�aszcza w�wczas, gdy
literatura przedW iotu jest- bardzo uboga pod wzgl�dem interesuj�cej go ' problet~t~atyk� IubW v og�le jej .nic ma:' Badania takie u�atwiaj� znacznie
formu�~v~ zw�aszcza r ~Yta� zamkni�tych. W ka�dym razie trudno i ,�. vvyobraz~ erbie poprawne formu�owanie pyta� bez- g��bszej znajomo�ci
proble, kt�rych maj� one dotyczy�. Nie je�t to oczywi�cie jedyny ~wa- _ ~iu, runek, jaki spe�ni� povu~ineu badacz, zajmuj�cy si� wymy�leniem 'pyta� ankietowych i kwesto~riuszowych. C? innych -istotnie wa�nych warun
kadr prawd�t~wego doboru i w�a�ciwego formu�ow�nia,pyta� b�dzie jeszcze mowa vv da�s2ej cz�ci rozdzia�u. Tutaj vda tylko stwierdzi�; �e zar�wno ariety, jak i kwestionariusze wymagaj� opr�cz Pyta�, zwi�za~
pych x g��wni problematyk� bada�; tak�e pyta�-odn~nie do wst�pnych inforrnacji o osobie badanej: jait w3t~ p�e�, pocho~zeniE spo�eczne.