tk - �rednia temperatura promieniowania (temperatura termometru kulistego),ts - temperatura termometru suchego...

Pokaż mi serce nie opętane zwodniczymi marzeniami, a pokażę ci człowieka szczęśliwego.

Dopuszczalne warto�ci WBGT zale�� od ci�ko�ci pracy i stopnia adaptacji. Przedstawiono je w tabeli 13.1. Wyst�puj�cy termin "osoba zaaklimatyzowana" oznacza pracownika, kt�ry w �rodowisku gor�cym przebywa� co najmniej 7 dni.
Tabela 13.1. Dopuszczalne warto�ci wska�nika WBGT. (Tabela opracowana na podstawie danych zamieszczonych w Dz.U. nr 69 z 1989 r.)
Warto�� wska�nika WBGT w �C Stopie� ci�ko�ci
pracy osoba zaaklimatyzowana osoba niezaaklimatyzowana Spoczynek 33 32 Praca lekka 30 29
Praca umiarko
wana 28 26 ruch powietrza ruch powietrza odczuwalny nieodczuwalny odczuwalny nieodczuwalny
Praca ci�ka 25 26 22 23 Praca b. ci�ka 23 25 18 20
13.1.1.2. �rodowisko zimne
Podczas przebywania w zimnym �rodowisku organizm stara si� zmniejszy� utrat� ciep�a. Nast�puje skurcz naczy� w�osowatych i odp�yw krwi do wn�trza organizmu. Sk�ra staje si� ch�odniejsza, dzi�ki czemu wypromieniowywanie ciep�a staje si� r�wnie� mniejsze. Objawem zimna jest skurcz mi�ni przyw�osowych, powoduj�cy wyst�pienie tzw. g�siej sk�rki. U zwierz�t taki odruch ochronny
232
powoduje nastroszenie futra, co zmniejsza przewodno�� ciepln�. Na nast�pnym etapie do��cza si� dr�enie mi�niowe - mimowolne ruchy mi�ni, pozwalaj�ce na wytworzenie dodatkowej ilo�ci energii cieplnej. Reakcje naczynioruchowe sk�ry g�owy s� wyj�tkowo s�abe. W spoczynku i temperaturze otoczenia 4�C tylko z tej cz�ci cia�a cz�owiek traci oko�o 40% ciep�a. Nadmiernej utracie ciep�a nale�y zapobiega� stosuj�c odpowiednie ubrania ochronne. Ubrania takie powinny by� przepuszczalne dla powietrza i pary wodnej. Stosowane czasami okrycia wykonane z materia��w plastycznych lub gumowanych, nie przepuszczaj�c pary wodnej, jednocze�nie nie dopuszczaj� do odparowania potu wydzielaj�cego si� podczas pracy. Dochodzi w�wczas do skraplania si� par potu pod powierzchni� okrycia, do przemoczenia tkanin i szybszej utraty ciep�a.
Wskutek hipotermii cz�owiek traci �wiadomo�� cz�ciowo lub zupe�nie. Oddychanie ulega zwolnieniu lub zatrzymaniu. Pojawia si� bradykardia, zaburzenia rytmu serca, wreszcie zatrzymanie kr��enia. Ratuj�c nale�y przede wszystkim przywr�ci� akcj� serca i wyr�wna� zaburzenia elektrolitowe. Chorego najlepiej okry� termoodbijaj�cym kocem. Zbyt szybkie ogrzewanie ca�ego cia�a jest niewskazane, gdy� mo�e by� przyczyn� migotania kom�r. Z analizy przebiegu katastrof morskich wynika, �e czas prze�ycia rozbitk�w zale�y g��wnie od temperatury wody. �mier� jest najcz�ciej wynikiem nie utoni�cia, lecz och�odzenia. W temperaturze wody 0�C czas prze�ycia wynosi ok. 1 godziny, w 15�C - 6 godzin, w temperaturze powy�ej 20�C kilkana�cie i wi�cej godzin, zale�nie od osobniczej wra�liwo�ci. Dla zwi�kszenia mo�liwo�ci prze�ycia, w razie niebezpiecze�stwa zatoni�cia statku, nale�y ciep�o si� ubra� i dopiero na ubranie za�o�y� pasy ratunkowe. Gruba warstwa ubrania nawet w zimnej wodzie w istotny spos�b zmniejsza ucieczk� ciep�a.
W miejscowym och�odzeniu cz�ci cia�a oceny dokonuje si� za pomoc� wska�nika si�y ch�odz�cej powietrza WCI (Wind Chill Index). Do wyznaczenia tego wska�nika nale�y zna� pr�dko�� ruchu powietrza V w m/s oraz temperatur� otoczenia ta (w stopniach Celsjusza). WCI oblicza si� z wzoru:
WCI = (10,45 + 10~ - v) (33 -ta).
Dla WCI poni�ej 1200 dozwolona jest ekspozycja ci�g�a, dla WCI powy�ej 2000 ekspozycja jest zabroniona, nawet w warunkach awaryjnych. Dopuszczal
Dozwolony czas ekspozycji
WCI < 1200 Ekspoz c 1200 WCI<2000 Ekspozycja
~ 25 .E 20
U � 15 O
y 1O d
� 5 N
U O I
WCI
WCI32000 ( Eksporycja zabroniono rxiw~et w worunkaCh
Ryc.13.1. Dozwolone czasy ekspozycji w zimnym �rodowisku pracy. (Wg danych Dz.tl. nr 3 z 1995 r.).
233
ne czasy ekspozycji dla zakres�w WCI 1200-2000 mo�na odczyta� z wykresu na rycinie 13.1.
W przypadku och�odzenia ca�ego organizmu mo�na pos�ugiwa� si� w ocenie wska�nikiem wymaganej ciep�ochronno�ci odzie�y IREQ. Obliczenie wska�nika, kt�ry podaje ciep�ochronno�� w jednostkach clo, jest dosy� z�o�one, wymaga takich pomiar�w, jak w przypadku wska�nika WBGT, a ponadto uwzgl�dnienia wydatku energetycznego wykonywanej pracy. Dok�adny spos�b oblicze� wska�nik�w WCI i IREQ podano w Polskiej Normie PN-87/N-08009.
13.1.2. Promieniowanie elektromagnetyczne
13.1.2.1. Promieniowanie podczerwone
Promieniowanie podczerwone (IR) obejmuje zakres fal elektromagnetycznych od 0,8 do 100 ~m (a nawet do 1000 ~m = 1 mm). �r�d�ami tego promieniowania s� w warunkach pracy wszystkie cia�a podgrzane do wzgl�dnie wysokich temperatur. Na promieniowanie podczerwone nara�eni s� m.in. pracownicy odlewni, stalowni, wydmuchiwacze szk�a w hutach, palacze kot�owni, pracownicy si�owni na statkach, spawacze.
Poch�oni�te przez cia�o promienie podczerwone zamieniaj� si� w energi� ciepln� i powoduj� podwy�szenie temperatury tkanek. Ca�y zakres promieniowania podczerwonego podzielono na podzakresy A, B i C, kt�re obejmuj� nast�puj�ce d�ugo�ci fal:
IR-A 0,78-1,4 gm IR-B 1,4 --4,0 ~m
IR-C 4,0 -100(1000) ~m
Zakresy te wyr�niono umownie ze wzgl�du na ich r�n� g��boko�� przenikania w g��b cia�a. Podczerwie� A (tzw. kr�tka) przenika cia�o na g��boko�� kilkunastu centymetr�w. Podczerwie� B przenika sk�r� na g��boko�� 1-2 cm, a podczerwie� C zatrzymuje si� praktycznie na samej powierzchni. Im temperatura �r�d�a wysy�aj�cego promienie podczerwone jest wy�sza, tym wi�kszy jest wzgl�dny udzia� promieniowania A, a mniejszy B i C. Du�a cz�� promieniowania s�onecznego stanowi zakres A. Jest go r�wnie� dosy� du�o w widmie wysy�anym przez roztopione metale i roztopione szk�o. Jednak�e w wi�kszo�ci �r�de� przemys�owych przewa�a IR-B i IR-C.
Wp�yw na organizm zale�e� b�dzie od d�ugo�ci fali, nat�enia promieniowania, wielko�ci napromieniowanej powierzchni i od czasu ekspozycji. IR-B i IR-C, przenikaj�c cia�o na niewielk� g��boko��, powoduj� znaczne przegrzanie napromieniowanej cz�ci cia�a. W zale�no�ci od czasu i nat�enia mo�e doj�� do miejscowego oparzenia. Powstaje bolesny, rozlany rumie� sk�ry
234
i obrz�k. W nat�eniu 2-3 cal/cm2/min oparzenie mo�e wyst�pi� po I min, w 4 cal/cmz/min po 30 s, a w 10 cal/cm2/min ju� po 5 s.
IR-A wnika g��boko w cia�o i dzi�ki temu podwy�szenie temperatury nie jest tak du�e, gdy� taka sama ilo�� energii zostaje poch�oni�ta przez wieksz� mas� ni� ~ przypadku IR-B lub IR-C. G��boko po�o�one tkanki zwykle znacznie lepiej s� ~.h�odzone przez przep�ywaj�c� krew. Dostarczenie t� drog� du�ej ilo�ci ciep�a mo�e doprowadzi� do przegrzania organizmu, rzadziej natomiast mo�e by� przyczyn� oparze�. Poch�oni�cie du�ej ilo�ci energii przez czaszk� mo�e wywo�a� zesp� udaru s�onecznego z objawami oponowymi w wyniku przekrwienia m�zgu.