Szkoły zorientowane na dziecko są ponadto platformą kształcenia społeczeństwa zorientowanego na człowieka, które szanuje zarówno różnice, jak i godność każdej osoby"...
Pokaż mi serce nie opętane zwodniczymi marzeniami, a pokażę ci człowieka szczęśliwego.
4).Dokumenty zakładają elastyczność programów nauczania. Zakładają też między innym i, że:
) Programy nauczania powinny odpowiadać potrzebom dzieci, a nie odwrotnie.
/ ^'sci o specjalnych potrzebach edukacyjnych powinny otrzymywać odatkową pomoc dydaktyczną w kontekście normalnego programu nauczania, a nie odrębny program. Naczelną zasadą powinno być zapewnie-
63
nie takiego samego wykształcenia, oferując dodatkową pomoc i wsparcie
tym, które tego wymagają.
3) Przyswojenie wiedzy nie jest wyłącznie kwestią formalnego teoretycznego nauczania. Treść jego powinna odpowiadać wysokim standardom i potrzebom poszczególnych uczniów w celu umożliwienia im pełnego uczestnictwa w rozwoju. Nauczanie należy powiązać z doświadczeniem uczniów i zagadnieniami praktycznymi, aby zwiększyć ich motywację.
4) Osoby niepełnosprawne, osiągając równe prawa, powinny także posiadać równe obowiązki. W momencie, gdy prawa te zostaną osiągnięte, społeczeństwa powinny zwiększyć swe oczekiwania względem osób niepełnosprawnych. Częścią procesu wyrównywania szans powinno stać się niesienie pomocy osobom niepełnosprawnym w tym, by mogły wziąć na siebie pełną odpowiedzialność jako członkowie społeczeństwa. Budzenie świadomości powinno stanowić ważną część edukacji dzieci niepełnosprawnych oraz programów rewalidacyjnych. Powinno stanowić część edukacji dla wszystkich dzieci i młodzieży oraz być niezbędnym elementem kursów szkoleniowych dla nauczycieli i innych profesjonalistów.
To tylko wybrane myśli - problemy do zastanowienia przy budowaniu systemu kształcenia integracyjnego, ale również zastanowienia przy stwarzaniu korzystnej sytuacji dla rozwoju każdego dziecka, tego z imienia
i nazwiska.
Idea równości szans, ale zarazem i obowiązków, idea ta jawi się jako cel
i zarazem droga postępowania. Nie można nie zauważyć tendencji do postrzegania zjawiska odchylenia od normy w kategorii różnic indywidualnych. Sprowadza się to do podkreślenia prymatu zachowanych możliwości, a nie uszkodzenia. "Straty" wynikające z doznania niepełnosprawności schodzą na
dalszy plan.
Wymienione dokumenty podkreślają znaczenie "kształcenia społeczeństwa". To jedno z ważnych zadań pedagogiki specjalnej. Warto przypomnieć, że już w roku ł 972 na międzynarodowym kongresie pedagogów specjalnych, który odbył się w Paryżu przyjęto rezolucję:
"Pedagog specjalny nie może ograniczać się tylko do pracy nad powierzonym mu dzieckiem, ale powinien włączyć się w życie dzieci i społeczeństwa, które współdziałać winno w leczeniu wad i upośledzeń dziecka" (cyt.
za: Lipkowski 1997, s. ł 3).
Zakreślone ramy opracowania nie pozwalają na szersze potraktowanie
problemów poruszonych w ww. dokumentach. Pora więc na zastanowienie się nad gotowością szkoły masowej do kształcenia dziecka z odchyleniaW1
od normy na jej terenie.
Wyznaczniki efektywności kształcenia integracyjnego
Prac podejmujących problem integracyjnego kształcenia osób niepełnosprawnych przybywa. Wcześniejsze koncentrowały się na dyskusji - integracja czy segregacja. Dziś, wydaje się, że tę fazę dyskusji mamy już za sobą, stąd opracowania skupiają się częściej na warunkach integracji oraz skuteczności różnych jej form. Najczęściej wymienia się następujące grupy czynników stanowiących o efektywności .kształcenia dzieci z odchyleniami od normy w szkole masowej:
• warunki materialne (wyposażenie szkoły i klas w specjalistyczne urządzenia, zasób środków dydaktycznych, brak barier architektonicznych, itd.),
• warunki dydaktyczno-wychowawcze (organizacja procesu dydaktycz-no-wychowawczego na terenie szkoły i klasy, stwarzanie klimatu bezpiecznego dla uczniów niepełnosprawnych),
• przygotowanie nauczyciela-wychowawcy,
• zatrudnienie specjalistów wspomagających kształcenie dzieci niepełnosprawnych,
• współpraca szkoły z placówkami specjalistycznymi,
• współpraca z domem rodzinnym dziecka niepełnosprawnego.