jeszcze zobaczymy, bo nas ju� wJaworzu pewnie nie b�dzie...

Pokaż mi serce nie opętane zwodniczymi marzeniami, a pokażę ci człowieka szczęśliwego.

Wszyscy go
tu rozpieszczali. I tak uby� z naszego
krajobrazu jedyny cz�owiek nie�wiadomy
tego, co tu jest. Szkoda. Teraz ju� s�
tylko sami, kt�rzy wiedz�.
Wiosna pi�kna, cho� dni bardzo
zmienne. Czasem co p� godziny zmienia
si� aura. Zupe�nie przeciwna ni� w
naszym trybie �ycia, gdzie wszystko
znieruchomia�o monotoni� dnia za dniem.
�yjemy na szlaku przelotu ptak�w.
Nareszcie dowiedzia�em si� jak jest
naprawd� z odlatywaniem ptak�w do
ciep�ych kraj�w. Dla jednych nasz kraj
jest ciep�y i tu przylatuj� na zim�,
dla innych zimny i lec� na po�udnie
dwoma albo trzema szlakami. Teraz
wracaj�. Te, kt�re obserwujemy, lec�
na wsch�d. G�si, �urawie. Przeloty s�
wspania�e, wspania�y jest kszta�t
kluczy, porz�dek, d��enie. Nikt mi nie
powie, �e nie ma inteligencji ptak�w.
B�d� m�wi�, �e to jest instynktowne,
�e ustawiaj� si� wedle pr�d�w
powietrza, ale dlaczego, jest to
zarazem i pi�kne, i celowe. Zreszt�
przyrodnicy niby to wiedz� du�o, a w
gruncie rzeczy ma�o: badaj�cy przeloty
ptak�w, obr�czkuj� ptaki, ale nie s� w
stanie powiedzie� ani jednego zdania
dla wyja�nienia tego, co mnie tak
zawsze pasjonuje pod koniec lata i
wczesn� jesieni� - zbierania si�
ptak�w do odlotu, ich �wicze� pr�bnych
lot�w, ko�owania, startu ostatecznego,
ca�ej tej socjologii i organizacji
ptaszej, kt�ra ukrywa jak�� m�dro��,
inteligencj�, czy mo�e
nieprawdopodobne wyposa�enie w
instynkty, tak wielkie, �e jest to ju�
sam pr�g inteligencji. Zreszt� mo�e
tak nie jest, mo�e maj� racj�
przyrodnicy, �e patrz� na to
spokojniej, bez nami�tno�ci, tyle �e
mo�e nie czuj�c tajemnic, kt�re si� tu
kryj�. Jak by nie by�o, rozmawianie na
ten temat zast�puje wyj�cie poza
ogrodzenie i spacer w lesie. I bywa
ciekawsze ni� r�ne niby_m�dro�ci, te
dyskusje_ko�owrotki, kt�re jak m�wi
B~oll, wesz�y w dzisiejszy obyczaj i
sta�y si� namiastk� modlitwy.
Ciekawsze czy nie, zreszt� nie o to
chodzi: m�dro�� jest niemo�liwa bez
wra�liwo�ci na przyrod�, bo m�dro��
jest wszak�e u swych ludzkich �r�de� -
dziedzictwem obcowania z przyrod� i
je�li cz�owiek nie jest okaleczony -
do niej wraca.
9 V
Przed przesz�o miesi�cem O. Jacek
Salij prowadzi� dla nas rekolekcje.
Utkwi�a mi w pami�ci my�l, kt�rej nie
b�d� umia� ju� powt�rzy� w taki
spos�b, jak by�a wtedy
sformu�owana. Zosta�a mi
niestety ju� tylko jej idea, a
nie - jak wtedy - b�ysk, my�l,
kt�ra roz�wietla ciemno��. Tego
si� tylko czasem doznaje.
Rekolekcje by�y trzycz�ciowe:
o grzechu, o nadziei, o
spowiedzi. Ale najwa�niejsze dla
mnie by�o te kilka, mo�e
kilkana�cie zda� na temat
centralny okresu wielkopostnego:
sensu �mierci Chrystusa, sensu
ukrzy�owania.
W du�ej sali �wietlicowej, w
kt�rej odbywa�y si� nasze
rekolekcje, tej samej, w kt�rej
liczymy mijaj�ce godziny
widzenia, wieszany by� na czas
nauki krzy�, stary, bardzo
pi�kny krzy� przywieziony tu
przez kapelana wojskowego. Sens
tych kilkunastu zda�,
wypowiedzianych przez O. Salija,
patrz�cego na ten krzy�,
dotyczy� przybitych do krzy�a
r�k. Przybitymi r�kami Chrystus
inaczej, ni� dot�d, obejmuje
�wiat. Tyle razy b�ogos�awi� i
m�g� b�ogos�awi� jak dawniej, a
jednak dopiero obj�cie �wiata we
w�asnym cierpieniu, obj�cie
zupe�nie innym wysi�kiem
duchowym, stwarza�o jakby inn�
jako��. M�wi� to w�asnymi
s�owami, w innej chwili ni�
kiedy m�wione to by�o na tej
sali, jedynie odtwarzam sobie t�
my�l, kt�ra by�a my�l� i o
ukrzy�owaniu, i o innej jako�ci
wysi�ku duchowego, kiedy trzeba
si� zdoby� na obj�cie �wiata
dooko�a i kiedy przez to i -
zapewne tylko przez to - sta�
si� mo�e inna jako��.
21 V
Wczoraj dowiedzia�em si� o
�mierci Jurka Krzysztonia. To
ju� druga �mier� kogo�
bliskiego, jak� tu prze�ywam.
Najpierw w po�owie marca �mier�
Irki, teraz Jurka. Dowiedzia�em
si� o tym przypadkiem i r�wnie
dobrze mog�a mnie ta wiadomo��
d�ugo jeszcze omin��. Zawieziono
mnie do dentysty do Drawska.
Kupi�em gazet� i zaraz po
otwarciu numeru wzrok m�j pad�
na du�y tytu�: "Po �mierci
Jerzego Krzysztonia". Obok
tytu�u zdj�cie Jurka na tle
ksi��ek w jego pokoju. Zn�w
�mier�, z kt�r� trudno mi si�
pogodzi�. Nie wiem nawet jak
umar�. NIedawno dowiedzia�em
si�, �e by� w szpitalu, ale nie
przypuszcza�em ani na chwil�, �e
to si� mo�e tak sko�czy�. W
ko�cu kwietnia pisa�em do
Wojtka, aby prosi� Halink�, by
przekaza�a mu �yczenia
imieninowe. Ostatni raz tak na
dobre widzieli�my si� chyba w
czerwcu 1980, by�em wtedy u
niego w Oborach, wr�czy� mi
"Ob��d". Potem ju� z wakacji
napisa�em do nich. P�niej by�
czas tak intensywny, �e ju� nie
pami�tam, czy si� widzieli�my,
czy tylko rozmawia�em z nim
przez telefon.
To s� okruchy, kt�re szybko
wydobywa pami��, jakby to by�o
w og�le jeszcze teraz wa�ne.
�al, �e si� czego� nie
dope�ni�o, albo �e mo�na by�o
si� jeszcze raz czy dwa wi�cej
zobaczy�. I �wiadomo��, �e przez
�mier� kogo� bliskiego tak�e
moja nitka ��cz�ca mnie ze
�wiatem zosta�a przeci�ta.
Pami�tam zdanie, kt�re kiedy�
powiedzia� do mnie kardyna�
Wyszy�ski, nie pomn� ju� z
jakiej okazji: "ja ju� mam
wi�cej ludzi bliskich po tamtej
stronie". Pami�tam, i tak samo
to odczuwam przy ka�dej �mierci,
kt�ra mnie szczeg�lnie dotyka.
Tworz� si� puste, niewype�nione
miejsca. �ycie idzie swoj�
drog�. Nie zd��y�em si�
otrz�sn�� po �mierci Irki, nie
zd��y�em zapisa� jak mn� wtedy
jej �mier� targn�a i ju�
naszed� mnie nowy nekrolog,
kt�rego nie mog� czyta�, jak
wszystkie inne. Puste miejsca,
coraz wi�cej ludzi po tamtej
stronie. Sta�, Irka, teraz
Jurek.
Jurek by� cz�owiekiem dobrym,