tego popędu, czyli przekształcania niszczycielskiej energii w akceptowane lub pożyteczne formy zachowania...
Pokaż mi serce nie opętane zwodniczymi marzeniami, a pokażę ci człowieka szczęśliwego.
eros: instynkt życia, pojęcie występujące w teorii Freudowskiej tanatos: zgodnie z teorią Freudowską — instynkt śmierci, popęd odpowiedzialny za agresywne skłonności człowieka
teoria hydrauliczna: teoria, zgodnie z którą nie ujawnione emocje ulegają kumulacji i wywołują stan napięcia ustępujący w chwili, gdy dojdzie do ekspresji stłumionych emocji Wpływ wychowania na zachowania agresywne. Argumentów mających rozstrzygnąć problem wrodzoności tendencji agresywnych u człowieka poszukuje się, prowadząc obserwacje i eksperymenty z udziałem różnych gatunków zwierząt. Badacze wychodzą z założenia, że zdobycie przekonujących dowodów na rzecz tezy, iż agresja w przypadku zwierząt nie ma charakteru instynktowego, stanowi również dowód na to, że agresja nie jest wrodzoną cechą człowieka. Weźmy pod uwagę rozpowszechnioną opinię o nienawiści panującej między kotami i szczurami. Jesteśmy przekonani, że wszystkie koty polują na szczury i bezlitośnie je zabijają. Tymczasem Zing Yang Kuo (1961), biolog, postanowił
wykazać, że ten pogląd jest tylko mitem. Aby osiągnąć swój cel, przeprowadził prosty eksperyment. Umieścił szczura w jednej klatce z małym kotem. Co z tego wynikło? Kot nie tylko nigdy (nawet gdy podrósł) nie zaatakował szczura, ale nawet się z nim zaprzyjaźnił.
Ponadto kot ten w późniejszym czasie nie przeganiał, nie atakował ani nie zabijał innych szczurów. Świadczy to o tym, że serdeczny stosunek do jednego szczura zgeneralizował się na wszystkich przedstawicieli tego gatunku. Chociaż opisany eksperyment jest bardzo sympatyczny, jednak nie dostarcza dowodów na to, że agresja nie ma charakteru instynktowego. Co najwyżej pokazuje, że instynkt agresji może zostać wygaszony przez wczesne doświadczenia. Co się dzieje, gdy zwierzę wyrasta bez kontaktu z innymi zwierzętami? Czy będzie objawiało zachowania agresywne czy też nie? Irenaus Eiblibesfeldt (1963) pokazał, że szczur dorastający w izolacji (i z tego powodu pozbawiony doświadczenia walki z innymi przedstawicielami swego gatunku) rzuci się na szczura wprowadzonego do jego klatki. Stwierdził on również, że szczur będzie się posługiwał tym samym schematem zastraszania i atakowania przeciwnika, jakiego używają doświadczone osobniki. Wynika z tego, że chociaż agresywne zachowanie może być modyfikowane pod wpływem doświadczenia (co pokazał eksperyment Kuo), to jednąk_sa.ine]agresji nie trzeba się uczyfc.
Jednak nie dowodzi to w sposób bezsprzny, że agresja funkcjonuje na zasadzie instynktu.
Aby orzec o instynktowym charakterze agresji, należałoby znaleźć fizjologiczne dowody na istnienie wewnętrznej stymulacji do walki, której źródłem byłyby procesy zachodzące w organizmie — postulat ten sformułował John Pauł Scott (1958). Tymczasem w eksperymencie przeprowadzonym przez EiblaEibesfeldta stymulacji do walki dostarczały bodźce zewnętrzne — widok nowo przybyłego szczura. Scott zgromadził argumenty na poparcie swojej tezy, która brzmiała: jeśli organizm nie otrzymuje z zewnątrz bodźców
stymulujących go do walki, wtedy nie będzie przejawiał zachowania agresywnego i nie będzie to miało negatywnego, psychologicznego lub fizjologicznego, wpływu na jego funkcjonowanie. Według Scotta potrzeba walki nie ma charakteru wrodzonego, czyli odwrotnie niż Freud występuje on przeciwko istnieniu instynktu agresji. Spory wokół
dylematu o wrodzoności tendencji agresywnych nie mają końca. Opinia Scotta została podważona przez słynnego etiologa, zdobywcę Nagrody Nobla, Konrada Lorenza (1966).
Obserwował on zachowanie pielęgnic rycerskich, bardzo agresywnych tropikalnych rybek.
Samce pielęgnic atakują inne samce ze swego gatunku, ustanawiając i broniąc w ten sposób swoje terytorium. Jednak w warunkach naturalnych nigdy nie atakują one samic ani przedstawicieli innego gatunku. Ich agresja jest ściśle ukierunkowana jedynie na samce pielęgnic. Co się dzieje w przypadku usunięcia z akwarium właściwych rywali i pozostawienia w nim samotnego przedstawiciela rodzaju męskiego z gatunku pielęgnic?