Po drugie, wyobrażenia wizualne w działalności a r t y s t y c z n e j niż ważniejsze dla artysty niż dla myślicielai słuchowe mają większe znaczenie w działalności...
Pokaż mi serce nie opętane zwodniczymi marzeniami, a pokażę ci człowieka szczęśliwego.
A zatem rola wyobrażeń w myśleniu zależy od fazy rozwiązywania oblemów i od rodzaju problemów. Ludzie wychowani w kulturze greckiej, której dominuje kod analityczny, często nie doceniają znaczenia wyobrań w działalności człowieka.
matrycowe
cpółcześni psychologowie zgodnie podkreślają, że pojęcia są zasadniczym i#eriałem myślenia. Polega ono głównie na operowaniu pojęciami i twoniu z nich większych struktur, takich jak: hipotezy, teorie, utwory literackie i systemy filozoficzne. Wśród różnorodnych klasyfikacji tego terminu :zególne znaczenie ma podział pojęć na pojęcia matrycowe (Arystotelenrskie) i pojęcia naturalne. Omówimy je kolejno.
Pojęcia matrycowe są dobrze określone. Dominują one w nauce, zczególnie w matematyce, fizyce i biologii. Można je zdefiniować jako :nawczą reprezentację skończonej liczby wspólnych cech, które w jed;owym stopniu przysługują wszystkim desygnatom (egzemplarzom) daklasy. Tak więc pojęcie "trójkąt" stanowi koniunkcję następujących iściwości: figura płaska, zamknięta, o bokach prostych i o trzech kątach. :a definicja pozwala na jednoznaczne odróżnienie desygnatów od niedenatów. Jednocześnie desygnaty są nieróżnicowalne: wszystkie w takim #ym stopniu należą do danej klasy. Tak więc każdy trójkąt jest elementem #cia "trójkąt". Mówienie, że są trójkąty bardziej typowe i mniej typowe, „2e i gorsze, traci swój empiryczny sens (Trzebiński, 1981 ). Frzyswajanie i następnie operowanie pojęciami matrycowymi ma istotne Czenie poznawcze. Stały się one przedmiotem wielu badań przeprowa#ych przez takich autorów, jak: J. Piaget, L. Wygotski i J. Bruner. Dzię##n psychologowie wykryli szereg metod, za których pomocą ludzie przyIjają nowe pojęcia matrycowe. Omówimy#dwie spośród nich. 1. Metoda różnicowania. Załóżmy, że dziecko zapoznaje się z pojęciem #kątności". W toku uczenia się spotyka się ono z różnorodnymi trójit#si, które są desygnatami tego pojęcia, oraz spostrzega inne figury #'tetryczne, takie jak koła czy kwadraty. Przyswojenie treści pojęcia jest # e dzięki dwóm operacjom: abstrakcji i uogólnieniu. Abstrakcja polega
odrębnianiu pewnych cech przedmiotu i pomijaniu innych. Uogólniejest operacją łączenia cech wspólnych dla klasy przedmiotów. Dzięki kcji dziecko wyodrębnia także właściwości poszczególnych trójkątów, #zba kątów, liczba boków itp., pomija zaś inne cechy tych figur, jak na #fad kształt trójkąta, jego wysokość itp. Po wyodrębnieniu cech do#e ono uogólnienia, czyli stwierdza, iż wspóln# cechą klasy trójkątów
, że mają one trzy kąty. Po przyswojeniu pojęcia potrafi ono po##ie odróżnić jego desygnaty od niedesygnatów.
diów. Serie badań na ten temat przeprowadził A. Lewicki (19ti8). W ekspe rymentach swych użył on 12 kart, które przedstawiliśmy na rysunku 1.
3 4
\ \
5 5 ?
Rys. 1. Zestaw kart stosowanych przez A. Lewickiego w eksperymencie dolyczącym przyswajania pojęć. (Według: A. Lewicki,1968, T. IX, s. 84 - 86.)
Wykorzystując karty, eksperymentator stworzył sztuczne pojęcie "klipca". Klipiec to prostokąt z wewnętrznym czarnym kwadratem. Desygnatem klipca były figury umieszczone na kartach 1, 5 i 9. Pozostałe karty były przykładami nieklipców.
W początkowej fazie eksperymentu osobom badanym pokazano kartę 1
"granatowy prostokąt z czarnym kwadratem" i wyjaśniono, że wszystkie takie figury nazywają się klipcami, że klipców jest więcej i że mają one pewne wspólne cechy. Zadanie osób badanych polegało na odkryciu cech klipca i bezbłędnym odróżnianiu klipców od nieklipców. Po wyjaśnieniu, że karta 1 jest klipcem, eksponowano sukcesywnie pozostałe karty w porządku, w jakim podano je na rysunku 1, a badany musiał powiedzieć, które z nich sd klipcami, a które nie. Jego odpowiedzi ani nie potwierdzano, ani nie
korygowano.
W drugiej fazie pod kartą trójkąt z czarnym kwadratem" Następnie znów sukcesywnie
I ,oo