Jednakze rozwoj fenomenologii, badan transpersonalnych i psychoterapii eksperymentalnej zaczal odslaniac coraz wiecej brakow w podejsciu Skinnera...

Pokaż mi serce nie opętane zwodniczymi marzeniami, a pokażę ci człowieka szczęśliwego.

Ruch Ludzkiego Potencjalu -
ktory po czesci mizna uwazac za reakcje na ograniczenia behawiorystyczne - sklada sie zasadniczo z ludzi dazacych do odkrycia wewnetrznych, poruszajacych sil, ktore odzwierciedlaja i wplywaja na zachowanie, takich jak: nawykowe wzorce, leki, intuicje, zahamowania, oraz sposobu, w jaki przebiegaja te wzajemne oddzialywania. Osobisty rozwoj w przewazajacej mierze polega na zrozumieniu wewnetrznych stanow istnienia oraz zmodyfikowaniu zewnetrznych form zachowania.
Musimy zatem zapytac, co czyni nas prawdziwie ludzkimi i odroznia od innych zwierzecych gatunkow? Czym jest to, co pozwla nam zrozumiec, co jest znamieniem czlowieka jako myslacej istoty? Dogodny punkt wyjscia dla poszukiwan istoty naszego “czlowieczenstwa”
stanowi ludzki mozg.
--------------------------------------------------------------------------------
[*1] J.B.Watson, Psychology as the behaviourist views it, “Psychological Review”, 20:158-1977,1913.
[*2] B.F.Skinner, About Behaviorism, Knopf, 1974, s.225.
Rozdział 1.1: W mózgu.
Z czysto fizycznego punktu widzenia mozg jest w jednym z najciezszych organow ciala.
Wazy w przyblizeniu 1,4 kg i wygladem przypomina ogromny orzech wloski.
Gdy przyjrzysz sie mozgowi, zobaczysz, ze dzieli sie rowno na dwie polowy. Podzial mozgu przebiega wzdluz szczeliny srodkowej, a jedna polowa jest niemal zwierciadlanym odbiciem drugiej. Powierzchnia glownej czesci mozgu, mozgu wlasciwego, pokryta jest kora -
pofaldowana warstwa szarej masy, gruba na okolo 3-4 mm. Pod kora leza dwie polkule mozgowe, lewa i prawa, ktorych znaczenie dla fundamentalnych kwestii zrozumienia swiadomosci stale wzrasta.
Dwie polkule polaczone sa rozlegla wiazka wlokien nerwowych, zwana spoidlem wielkim (corpus collosum). W normalnie pracujacym mozgu spoidlo wielkie pozwala na
zintegrowanie i fizyczne funkcjonowanie, tak ze lewa strona ciala jest zasadniczo kontrolowana przez prawa strone kory mozgowej, a prawa strona ciala przez lewa strone kory mozgowej. Jednakze, jesli spoidlo wielkie zostanie operacyjnie przeciete, dwie strony mozgu zaczynaja dzialac niezaleznie.
Pod dwoma polkulami znajduje sie mniejszy organ, zwany mozdzkiem, wielkoscia zblizony do rozmiarow zacisnietej piesci. On rowniez pokryty jest kora i ma dwie symetryczne polkule. Jego glowna funkcja jest prawdopodobnie kontrolowanie ubtelnych ruchow miesni , potrzebnych do koordynacji i celowego dzialania.
Mozemy mozg i mozdzek potraktowac jako owoce na drzewie, gdyz rzeczywiscie
przytwierdzone sa do trzonu zwanego rdzeniem przedluzonym. Ten przewod skladajacy sie glownie z bialej masy, jest przedluzeniem rdzenia kregowego. Mozg i rdzen kregowy razem tworza centralny system nerwowy. Rdzen kregowy pogrubia sie w jamie czazki i przechodzi w wiele innych struktur. W tym rejonie znajduje sie szyszynka - w ktorej Kartezjusz upatrywal siedzibe duszy - i przysadka, produkujaca hormony wplywajace na takie fizyczne aktywnosci, jak rosniecie i dojrzewanie seksualne. Jedna z najbardziej intrygujacych rzeczy zwiazanych z mozgiem jest sposob, w jaki mogl sie rozwijac poszczegolnymi etapami przez okres ponad 500 milionow lat. Wyglada to niemal tak, jakby jedna warstwa byla nakladana na druga, a kazda czesc mozgu wnosila inne zdolnosci, wlasciwe epoce, w ktorej sie rozwijala.
Wydaje sie, ze rozwoj ludzkiego mozgu przebiegal w trzech ewolucyjnych fazach [*3].
Najwczesniejszy etap reprezentowany jest przez mozg “gada”, ulokowany w poblizu zakonczenia rdzenia przedluzonego - wystepuje on rowniez o zolwi, aligatorow i jaszczurek i rozwinal sie do obecnego stanu okolo 500 milionow lat temu. Ta czesc mozgu zapewnia nam
poczucie ogolnej czujnosci, ale nie daje zadnych mozliwosci, ktore wiazemy z “wyzszym umyslem”.
Nastepny jest mozg “starego ssaka”, zwiazany z tak zwanym systemem obwodowym, ktory dzielimy razem z nizszymi ssakami, takimi jak szczury, kangury i konie. Mowiac ogolnie, wydaje sie on zapewniac zdolnosci, ktore byly potrzebne, gdy zwierzeta przechodzily od zycia w morzu do zycia na ladzie. Ta czesc mozgu rozwinela sie do obecnego stanu okolo 200
milionow lat temu. Mozg starych ssakow stanowi siedzibe podstawowych emocji i zmyslowych reakcji, takich jak glod, pragnienie, bol i szok. Rejestruje rowniez takie reakcje jak potrzeba wystapienia w roli agresora lub obroncy.
W koncu mozgiem, ktory rozwinal sie najpozniej, jest mozg “nowego ssaka” lub nowa kora mozgowa, ktora jest bardzo rozwinieta u naczelnych - szczegolnie u Homo sapiens. Nowa kora mozgowa opisywana jest jako plaszcz pokrywajacy mozg. Rozwijac sie zaczela okolo pol miliona lat temu, w drugiej polowy ery plejstocenskiej. Posiadajacy wyraznie wieksze zdolnosci uczenia sie nowych sposobow adaptacji, ten “wyzszy mozg” zwiazany jest bardziej ze swiadomymi ruchami, podczas gdy wzesniejsze czesci mozgu zwiazane sa z
mimowolnymi reakcjami. To wlasnie nowa kora mozgowa stanowi najwazniejszy wskaznik wrodzonego potencjalu czlowieka.
--------------------------------------------------------------------------------
[*3] Zob.P.D.Maclean, The Paranoid Streak in Man [w:] Beyond Reductionism,
red.A.Koestler, J.R.Smythies, Beacon Press, 1969; C.Hampden-Turner, Maps of the Mind, Mitchell Beazley, 1981, s.80-83.
Rozdział 1.2: Dwie polkule mozgu.
Postepowi neurofizjolodzy z konca dziewietnastego wieku uwazali, z mozg jest jednorodna masa i ze w trakcie wszelkich czynnosci kazda czesc mozgu odgrywa mniej wiecej te sama
role. Jednakze pozniej, po ukazaniu sie donioslej pracy Rogera Sperryègo traktujacej o wyjsciowych systemach mozgu, Robert Ornstein, David Galin i inni badacze wykazali roznice miedzy dwoma polkulami mozgu. Ta koncepcja wywarla duzy wplyw na mysli New Age.
Mowiac ogolnie, wydaje sie, ze kazda polkula ma swoj odmienny, wlasciwy jej sposob percepcji - lewa zwiazana jest z analitycznym i logicznym mysleniem oraz komunikacja oparta na slowach i koncepcjach matematycznych, prawa z mysleniem “holistycznym”, wzorcami, dzialalnoscia artystyczna i zwiazkami przestrzennymi. Polkule komunikuja sie wzajemnie poprzez spoidlo wielkie, chociaz wydaja sie dzialac wspolniezaleznie.
Wielu zwolennikow New Age holduje prostemu uogolnieniu, ze we wspolczesnym