przywróci Królestwu Polskiemu utracone prowincje, uwolni wszystkich przebywaj cych na Litwie je ców polskich...

Pokaż mi serce nie opętane zwodniczymi marzeniami, a pokażę ci człowieka szczęśliwego.

Nade wszystko jednak zobowi zał si
krainy swoje - Litw i Ru - na wieki wcieli do Królestwa Polskiego.
unia w Krewi
64

————— Unia Polski z Litw i wielka wojna. .
48. Fragment malowideł rusko-bizanty skich z kaplicy zamkowej w Lublinie z wyobra eniem Władysława ilły,
ufundowanych przez króla w 1 4 1 8 roku (Muzeum Lubelskie w Lublinie).
,Owo wcielenie (applicare) budziło wiele kontrowersji w ród historyków. Przy do-,;wnej
interpretacji tego terminu oznaczałoby ono likwidacj samodzielno ci .vfistwow j
Wielkiego Ksi stwa Litewskiego, utrat jego suwerenno ci, inkorporacj j:l| Korony.
Wobec aspiracji pa stwowych elit litewskich, wobec ogromnych dyspro-f 5>rcji rozwoju
społecznego i ustrojowego obydwu krajów, pełna realizacja owego „wcie-ftlnia" musiałaby
od pocz tku natrafi na nieprzezwyci alne trudno ci. Nale y wi c f-f bez w tpienia
traktowa w kategoriach postulatywnych. Rzeczywisty układ sił prze-| dził w latach
nast pnych o innym, ni „wcielenie", charakterze prawno-pa stwo- go zwi zku Polski z
Litw .
Układ krewski, okre lany w literaturze niezbyt ci le jako akt unii, był w istocie
Irzeczy jednostronnym zobowi zaniem. Odpowiedzi ze strony polskiej był wysta-
jwiony 11 stycznia 1386 roku w Wołkowysku akt preelekcji Jagiełły na tron polski, '
zawieraj cy zobowi zanie oddania mu za mał onk Jadwigi. Wła ciwa elekcja odbyła si
na ogólnym zje dzie szlachty w Lublinie 2 lutego 1386 roku. Dopiero od tego
momentu unia polsko-litewska stała si faktem.
12 lutego 1386 roku Jagieł o przybył z bra mi i krewniakami do Krakowa. 15 lutego
wszyscy poddali si uroczystej ceremoni chrztu. Poniewa zaproszony na ojca chrzestnego
chrzest, lub
Jagieł y wielki mistrz krzy acki nie przybył, rol t przyj miał -jak dotychczas s dzono -
i koronacja
Jagiełły
Władysław Opolczyk. Po nim te miałby Jagiełło otrzyma swe imi chrzestne:
Władysław. Teza ta jest jednak ostatnio w historiografi kwestionowana (Stanisław Sroka,
1995). Jednocze nie ochrzcił si (ju po raz trzeci) Witold, przyjmuj c imi Aleksander.
Imiona chrze cija skie otrzymali te rodzeni bracia Jagieł y, trwaj cy dotychczas w kulcie
dawnych bogów: Korygieł o - Kazimierz i widrygiełło - Bolesław.
18 lutego 1386 roku odbyła si ceremonia mał e stwa Jadwigi i Jagiełły, a 4 marca
1386 roku koronacja Władysława II. Zespolenie Polski z Litw zostało ostatecznie dokonane.

65

Dzieje Polski pó no redniowiecznej
Unia polsko-litewska w Krewi , 14 sierpnia 1385 roku
My, Jagiełło, z Bo ej łaski wielki ksi
Litwy i Rusi pan i dziedzic przyrodzony, podajemy do wiadomo ci wszystkim, których to dotyczy, tre
niniejszego maj cym ch przegl da ; zapis ku pami ci tego, co ma nam by powiedziane od najja niejszej ksi nej z Bo ej łaski królowej W gier,
Polski, Dalmacji etc. przez czcigodnych i szlachetnych m ów, panów: Stefana, proboszcza chanadye skiego, Władysława, syna Kakasa de Ka ,
kasztelana z Potok, Włodka, cze nika krakowskiego, Mikołaja, kasztelana zawichojskiego i Krystyna, rz dc Kazimierza.
Najpierw powiedzieli, jako dostojny ksi
Jagiełło, wielki ksi
litewski etc., wyprowadził uroczyste poselstwo do panów ziemian Polski, a potem
te do jej królewskiego majestatu. Ci za , którzy byli wysłani do najja niejszej królowej, wzi li ze sob listy wierzytelne
od posła dostojniejszego, wi kszego i znakomitszego, mianowicie od jego wysoko ci Skirgiełły, ksi cia-brata pana Jagiełły wielkiego ksi cia, który dla
pewnych przyczyn nie mógł przyby osobi cie do tej e najja niejszej królowej.
Posłowie za jego, knia Borys i starosta wile ski Hanko, tej e pani królowej W gier w taki sposób spraw wyluszczyli i mówili: Jako liczni rycerze,
królowie i ksi
ta rozmaici pragn li z tym e wielkim ksi ciem litewskim, yczyli sobie i radzi byli wej w zwi zki wieczyste powinowactwa, a co
Bóg wszechmocny zachował dla osoby tej e najja niejszej królowej. Tote , najja niejsza ksi na, niechaj wysoko wasza przyjmie do tak wielce
zbawiennego zwi zku tego pana Jagiełł wielkiego ksi cia na syna, a najja niejsz ksi n Jadwig , córk wasz najdro sz , królow Polski, niechaj
po lubi na praw sw mał onk . A s dzimy, e z tego wynikn łaby chwała Bo a, dusz zbawienie, ludziom zaszczyt i powi kszenie królestwa.
Skoro za to, co przyrzeczona, dojdzie do przewidzianego ko ca, natenczas pan Jagiełło wielki ksi
, z wszystkimi bra mi swymi jeszcze
nieochrzczonymi, krewniakami, szlachcicami, ziemianami, z wy szymi i najni szymi w swoich krajach zamieszkałymi, wiar wi tego rzymskiego
Ko cioła przyj zamierza, pragnie i yczy sobie. A poniewa zabiegało około tego wielu cesarzy i ró nych ksi
t, a nie zdołali a dotychczas zgoła
od niego tego otrzyma , zaprawd tedy zaszczyt ten Bóg wszechmog cy zachował dla samej jej królewskiej wysoko ci.
Dla sprawy tej utwierdzenia, dla pewno ci i ubezpieczenia ten e Jagiełło wielki ksi
przyrzeka wszystkie skarby swe zło y i wyda na odzyskanie strat