Niskie ceny ziemi s� znacz�ce dla wi�kszej liczby inwestor�w, ale rzadko r�wnie� nale�� do czynnik�w najwa�niejszych...

Pokaż mi serce nie opętane zwodniczymi marzeniami, a pokażę ci człowieka szczęśliwego.

W przeciwie�stwie do obiekt�w do adaptacji, kt�re wyst�puj� przede wszystkim w miastach, tanie dzia�ki niezabudowane mog� sprzyja� lokalizacji poza granicami du�ych o�rodk�w i w regionach peryferyjnych (zob. przyk�ady relokacji Reemtsmy i Pozmeatu z Poznania - Matykowski, Tobolska 2000). Ceny ziemi w atrakcyjnych terenach podmiejskich nie s� jednak niskie, np. Bielany Wr�ci., Tarnowo Podg�rne. Tanie nieruchomo�ci s� istotnym czynnikiem przy wyborze lokalizacji szczeg�owej w obr�bie miast.
Znaczenie ma nie tylko cena terenu, ale r�wnie� jego rozleg�o�� oraz stosunki w�asno�ciowe umo�liwiaj�ce szybkie nabycie i rozpocz�cie inwestycji. Preferowane s� lokalizacje, gdzie teren nale�y do jednego w�a�ciciela - gminy, Skarbu Pa�stwa lub du�ego przedsi�biorstwa, np. WSK w Mielcu.
409
Lokalizacja nowych fabiyk
Warunki ekologiczne
Dobre warunki ekologiczne w rejonie lokalizacji wymieniane s� jako wa�ne przez 2/3 inwestor�w w przemy�le spo�ywczym. W�r�d innych producent�w czynnik ten pojawia si� wzgl�dnie cz�sto tylko w przypadku wyrob�w z tworzyw sztucznych i chemicznych, w pozosta�ych zak�adach traktowany jest jako ma�o istotny lub jeden z wielu sk�adnik�w korzystnego �rodowiska lokalnego.
Wp�yw sytuacji ekologicznej na lokalizacj� maleje ze wzrostem odleg�o�ci od wielkich miast i jedynie w terenach pozametropolitalnych oceniany jest jako znacz�cy w co drugim zak�adzie. Nie powstrzymuje on lokalizacji nowych fabryk w du�ych okr�gach i o�rodkach przemys�owych, w tym tak�e uznanych w przesz�o�ci za obszary kl�ski ekologicznej, np. GOP, Wa�brzychu, Krakowie.
Us�ugi dla firm i pracownik�w
Specjalistyczne us�ugi dla firm s� jednym z element�w sk�adaj�cych si� na og�lne warunki sprzyjaj�ce inwestowaniu w wielkich miastach i ich strefie podmiejskiej, nie s� natomiast czynnikiem, kt�ry sam w sobie wywiera�by istotny wp�yw na wyb�r miejsca lokalizacji. Obecno�� owych us�ug okazuje si� wa�niejsza w przypadku inwestycji bardzo du�ych.
Mniejsze znaczenie maj� us�ugi zaspokajaj�ce potrzeby pracownik�w, w zakresie kt�rych korzystnie wyr�niaj� si� najwi�ksze miasta. Przyk�adem ich oddzia�ywania mo�e by� lokalizacja pierwszej drukarni sp�ki Donnelley i PAFP w Krakowie m.in. dzi�ki pozytywnym do�wiadczeniom �ycia Amerykan�w w tym mie�cie. W wi�kszo�ci przypadk�w us�ugi te s� czynnikiem generalnej jako�ci �ycia, podnosz�cym - obok wielu innych - atrakcyjno�� lokalizacji wielkomiejskich lub w strefie codziennych dojazd�w dyrektor�w i specjalist�w z miejsca zamieszkania lub zarz�du firmy w du�ym o�rodku.
Tania si�a robocza
Wp�yw niskich koszt�w pracy na lokalizacj� sygnalizowany jest w zak�adach r�nych bran�, stosunkowo najcz�ciej u producent�w odzie�y, wyrob�w z tworzyw sztucznych, z metalu, maszyn i urz�dze� oraz sprz�tu elektrycznego i elektronicznego, zdecydowanie rzadziej natomiast w zak�adach spo�ywczych, chemicznych i samochodowych. W przypadku dw�ch ostatnich bran� wi�kszo�� fabryk skupia si� w regionach silnie uprzemys�owionych o relatywnie wysokich p�acach, podczas gdy najni�szych p�ac szuka� nale�y w regionach peryferyjnych. Koszty si�y roboczej oceniane bywaj� jako niskie tak�e w regionach rozwini�tych i w wielkich miastach - poza Warszaw�.
Trzeba podkre�li�, �e koszty pracy nigdy nie pojawiaj� si� jako jedyny, najwa�niejszy czynnik wyboru lokalizacji. W wi�kszo�ci przypadk�w wyst�puj� razem z cechami jako�ciowymi si�y roboczej, przede wszystkim mo�liwo�ciami rekrutacji
410
Wyb�r lokalizacji
wykwalifikowanych pracownik�w i pozytywnymi postawami wobec pracy, przy czym wp�yw dost�pno�ci wykwalifikowanej kadry znacznie cz�ciej oceniany jest jako bardzo du�y.
Kadra kwalifikowana
�atwo�� pozyskania wykwalifikowanej kadry stanowi w ocenie mened�er�w zalet� lokalizacji w du�ych i �rednich o�rodkach przemys�owych. Jest to najpow-szechniej wskazywany czynnik lokalizacji w wielkich miastach. Potwierdza to tez�, �e istotn� rol� dla zagranicznych inwestor�w w Polsce odgrywa mo�liwo�� wyselekcjonowania najbardziej przydatnych pracownik�w, jak� stwarzaj� przede wszystkim du�e lokalne rynki pracy. Wyrazem tego jest lokalizowanie w du�ych miastach nowych fabryk samochod�w i cz�ci, maszyn oraz wydawnictw, przy r�wnoczesnym usytuowaniu w mniejszych o�rodkach wytw�rni wyrob�w elektrycznych i elektronicznych, dla kt�rych wykwalifikowani robotnicy maj� mniejsze znaczenie. Omawiany czynnik nale�y do g��wnych korzy�ci aglomeracji inwestycji zagranicznych w Polsce (tzw. korzy�ci urbanizacji).
Bardziej specyficzny charakter ma przyci�ganie zak�ad�w do region�w lub miast z tradycjami w zakresie pewnej bran�y. Obecno�� specjalistycznej kadry generuje korzy�ci skupienia producent�w pokrewnych wyrob�w, np. wielu zak�ad�w odzie�owych i w��kienniczych w okr�gu ��dzkim, czy lokalizacji wytw�rni tapicerki samochodowej w Tomaszowie Ma�.
�r�d�em kadry dla nowej fabryki mo�e by� czasem jeden zak�ad, np. likwidowana huta szk�a Z�bkowice dla nowej huty Saint Gobain w D�browie G�rniczej. Ch�� wykorzystania w nowej fabryce, budowanej dla zwi�kszenia zdolno�ci produkcyjnych lub relokacji produkcji, kadry w�asnego istniej�cego zak�adu bywa przyczyn� wyboru lokalizacji w niedu�ej odleg�o�ci od tego ostatniego. Przyk�adem jest budowa bli�niaczej wytw�rni Mazurskich Mebli w I�awie i drugiej drukarni Donnelley w Krakowie, a tak�e przeniesienie produkcji Danfoss z Warszawy do Grodziska Ma�., Volvo z Jelcza do Wroc�awia, GKN z okolic Twardog�ry do Ole�nicy, Petri z Krzeszowa do Wa�brzycha i Alpinusa z Chorzowa do �wi�toch�owic.
Postawy i zachowania pracownik�w